Taaie jeugd? De effecten van trauma op je hersenen

Door: Keoni Cabral

De effecten van jeugdtrauma’s zijn heel reëel en kunnen tot lang in de volwassenheid doorwerken als er niet de juiste hulp wordt gezocht.

Gelooft u het niet? De wetenschap toont nu aan dat jeugdtrauma’s daadwerkelijk je hersenen aantasten.

Hoe de hersenen zich ontwikkelen

Hoewel het grootste deel zich ontwikkelt in de baarmoeder, blijven je hersenen groeien en zichzelf opbouwen. Gedurende uw hele leven worden neurale verbindingen gevormd.

Wetenschappers kunnen niet precies zeggen welk percentage van je hersenen op welke leeftijd is ontwikkeld. Maar het is zeker dat de kindertijd een cruciale periode van groei is. Naar schatting vormen je hersenen in de eerste levensjaren elke seconde 700 tot 1.000 neurale verbindingen. En deze verbindingen vormen de basis voor verdere hersenontwikkeling.

Welke soorten jeugdtrauma’s hebben gevolgen voor de hersenen?

Elk soort misbruik – lichamelijk misbruik, seksueel misbruik en emotioneel misbruik – is zeer traumatisch voor een kind en zal de ontwikkeling van de hersenen beïnvloeden.

Andere ervaringen die zeer traumatisch zijn voor kinderen zijn:

• verwaarlozing en/of extreme armoede
• een gewelddadig huishouden
• het verlies van een ouder of broer of zus
• een geestelijk zieke of verslaafde ouder
• het meemaken van een natuurramp of oorlog.

Wat als je bent opgegroeid in een ‘goed gezin’ maar alle tekenen van een trauma hebt? Je hebt misschien niet wat in de psychologie ‘goede hechting’ wordt genoemd, meegekregen. Het is zeer traumatisch voor een kind om zich niet geliefd, gesteund en veilig te voelen.

Tekort aan goede hechting en hersenontwikkeling

Door: Neil Conway

De gehechtheidstheorie stelt dat een kind, om op te groeien tot een volwassene die vol vertrouwen gezonde relaties met anderen kan aangaan, de eerste jaren van zijn leven een sterke en betrouwbare band met een verzorger nodig heeft.

Dit betekent dat wanneer je als kind huilde, of gebaarde, of op een andere manier je behoeften probeerde te uiten, een volwassene op gepaste wijze reageerde.

Misschien pakten ze je op en hielden ze je vast, of spraken ze tegen je, of lieten ze je op een andere manier weten dat aan je behoeften zou worden voldaan en dat je veilig was.

Dit soort ondersteunende heen-en-weer tussen een kind en een volwassene wordt ‘dien-en-terug interactie’ genoemd en is niet alleen belangrijk voor je psychologische ontwikkeling als zuigeling – het is cruciaal voor de gezonde ontwikkeling van je hersenen. Telkens wanneer er een positieve interactie plaatsvindt tussen een kind en een volwassene, worden er neurale verbindingen opgebouwd.

Als deze gezonde interacties niet hebben plaatsgevonden – als de persoon die voor je zorgde onbetrouwbaar was, niet in staat was om van je te houden en voor je te zorgen, of niet goed was – betekent dit dat deze neurale paden zich mogelijk niet zo sterk vormen, wat betekent dat je mentale en emotionele gezondheid als volwassene kan worden aangetast.

Dus als mijn ouders af en toe vreselijk waren, beïnvloedde dat mijn hersenen?

Geen ouder is perfect, en sommige onderzoeken tonen aan dat een kind een variatie nodig heeft in de reactie die het van volwassenen krijgt om te beseffen dat het een apart mens is en om op weg te gaan naar het leren oplossen van problemen en onafhankelijk te zijn. Enige stress maakt deel uit van een gezonde ontwikkeling.

Alleen wanneer de stressrespons te vaak wordt getriggerd, of zelden de kans krijgt om zich af te sluiten, kunnen de fysiologische reacties van het lichaam een bedreiging gaan vormen voor de ontwikkeling van de hersenen.

Samenvattend: kinderen hebben geen ‘perfecte jeugd’ nodig. Kinderen moeten zich echter wel geliefd en geaccepteerd voelen, ongeacht hun gedrag, en ze hebben steun nodig om met stress om te gaan. Ze hebben ook behoefte aan routines, spel, gezonde sociale contacten en goede rolmodellen.

Hoe beïnvloedt een trauma in de kindertijd de hersenen?

Door: NICHD

Zoals gezegd beïnvloedt jeugdtrauma de manier waarop je neurale paden al dan niet vormen.

Trauma kan zo blijvende veranderingen veroorzaken in de gebieden in de hersenen die omgaan met stress, namelijk de amygdala, hippocampus en prefrontale cortex. Studies bij dieren hebben ook aangetoond dat trauma daadwerkelijk neuronen beschadigt.

En als je als kind niet de zorg en genegenheid krijgt die je nodig had, ervaar je ook de fysiologische effecten van stress.

Een van de neveneffecten van de primordiale stressrespons van het lichaam is een overstroming van hormonen door het hele lichaam, zoals verhoogde niveaus van cortisol en norepinephrine. Deze hormonen kunnen soms een andere bron zijn van schade aan de hersenarchitectuur van het kind.

Wat zijn de symptomen dat jeugdtrauma je hersenen heeft aangetast?

Symptomen als volwassene die kunnen betekenen dat jeugdtrauma je hersenontwikkeling heeft aangetast, kunnen zijn:

• leerproblemen, waaronder concentratieproblemen
• gedragsproblemen
• zelfregulatie (vermogen om uzelf te beheersen)
• emotionele en psychologische gezondheid problemen
• geheugenproblemen
• slecht kunnen plannen en prioriteiten stellen
• procrastinatie
• gebrek aan veerkracht
• problemen met sociale vaardigheden en omgang met anderen.

Het oplopen van trauma’s als kind kan ook betekenen dat je lichaam als volwassene lichamelijk meer op stress reageert dan het zou moeten. Uit onderzoek naar de effecten van traumatische stress op de hersenen bleek dat mensen met PTSS hogere hormoonspiegels dan gebruikelijk hadden als reactie op stress, of dysregulatie’, waaronder verhoogde niveaus van cortisol.

Psychologische problemen in verband met trauma’s in de kindertijd

De psychologische problemen die in verband zijn gebracht met de effecten van trauma op de hersenen omvatten:

• Adulte ADHD
• angst
• depressie
• dissociatie
• impulsiviteit
• lage zelfwaardering
• lage zelfwaardering

.esteem

• PTSD
• hoge stressniveaus
• persoonlijkheidsstoornissen zoals BPD
• middelenmisbruik.

Zijn al mijn problemen te wijten aan jeugdtrauma’s?

Nee, DNA speelt ook een rol. Je wordt geboren met bepaalde hersencircuits. Maar de manier waarop deze circuits zich ontwikkelen, hangt af van de dienst- en wederkerige interacties die je hebt meegemaakt.

Je wordt in principe geboren met het potentieel om gedragingen en vaardigheden te ontwikkelen, maar of en hoe deze vaardigheden zich voor jou ontwikkelen, hangt af van hoe je bent opgevoed en wat je jeugdervaringen zijn. Het zijn dus deels je ervaringen, deels je genetische erfenis.

Dit kan de reden zijn waarom twee kinderen hetzelfde trauma kunnen meemaken, maar de een erin slaagt veerkrachtig te zijn, terwijl de ander zijn leven lang last heeft van symptomen.

Wat kan ik doen als ik denk dat mijn hersenen zijn aangetast?

Als u, bij het lezen van het bovenstaande, de problemen en symptomen herkent en de soorten ervaringen die in de hersenen als trauma worden geregistreerd, is het belangrijk om professionele ondersteuning te zoeken.

Psychotherapie en counseling kunnen u helpen de effecten van jeugdtrauma’s op uw volwassen leven te beheersen, wat betekent dat u betere relaties hebt, uw stemmingen verbetert en u voelt zich meer in controle over uw leven.

En het lijkt erop dat therapie zelfs uw hersenen kan herbedraden. Een onderzoek uit 2017, gedaan door het Londense King College, gebruikte bijvoorbeeld hersenbeeldvorming om aan te tonen dat cognitieve gedragstherapie (CGT) de hersenconnectiviteit op de lange termijn verhoogde.

Heb je hulp nodig bij het omgaan met jeugdtrauma? Harley Therapy verbindt u met zeer ervaren, vriendelijke therapeuten op drie locaties in Londen en wereldwijd via Skype therapie.