Wat is de Magere Hein?

De Magere Hein is de personificatie van de Dood zelf, en de geschiedenis van deze beeldspraak gaat eeuwen terug. Hoewel het beeld door de eeuwen heen enigszins is veranderd, wordt de Magere Hein bijna altijd afgebeeld in een grote zwarte mantel, een skeletachtig gezicht en handen, gloeiende ogen, en een zeis – de lange stok met een gebogen blad op de top.

Stelt u zich voor dat u over een donkere landweg loopt terwijl de mist optrekt, en net uit het zicht is een schimmige, gehulde figuur die iets lijkt vast te houden… een wandelstok, misschien, of misschien….een zeis? Op dat moment, als je je nog niet hebt omgedraaid en gillend bent weggerend, kan het te laat zijn. Knijp jezelf om wakker te worden, als je kunt, want die onheilspellende figuur in de verte klinkt heel erg als de Magere Hein.

Die naam kan een rilling langs je ruggengraat sturen, maar wat betekent het eigenlijk? Wat betekent Magere Hein en waar komt hij vandaan?

Waar komt Magere Hein vandaan?

Hoewel de personificatie van de dood duizenden jaren teruggaat, tot het oude Egypte, de Noorse mythologie en verder, komt het eigenlijke beeld van Magere Hein uit een van de donkerste periodes in de geschiedenis van de mensheid – de Zwarte Dood. In de 14e eeuw teisterde de pest de wereld en doodde ten minste 25 miljoen mensen, hoewel sommige schattingen uitgaan van een totaal van 75 miljoen mensen. In totaal roeide deze plaag 30-60% van de Europese bevolking uit, en decimeerde de wereldbevolking met minstens 10%.

In deze afschuwelijke periode in de geschiedenis was de dood overal, met stapels lichamen in stadscentra, gestapeld en skeletachtig, als iets uit een angstaanjagende film. In de loop van de 14e eeuw waren er vele kleine uitbraken en opflakkeringen van de pest over de hele wereld, wat leidde tot een bijna constante angst voor de dood. De mensen hadden het gevoel dat de Dood letterlijk onder hen rondliep, dus de personificatie van de Dood was onvermijdelijk.

(Photo Credit : )

Hoewel het beeld in de loop der eeuwen enigszins is veranderd, wordt de Magere Hein bijna altijd afgebeeld in een grote zwarte mantel, een skeletachtig gezicht en handen, gloeiende ogen, en een zeis – de lange stok met een gebogen lemmet aan de top. Elk onderdeel van deze iconische outfit betekent iets, en is symbolisch geworden voor verschillende dingen door de jaren heen. De zwarte mantel, bijvoorbeeld, stelt de Dood in staat om zich in de schaduw te verstoppen en mensen buiten hun gezichtsveld te bedreigen. De skeletachtige handen en het gezicht, evenals de gloeiende rode ogen, suggereren dat dit monster niet alleen in de vurige diepten van de hel is geweest, maar ook is teruggekomen om anderen met zich mee te nemen.

Op sommige momenten wordt hij ook afgebeeld met een zandloper in de hand, wachtend tot de zandkorrels van iemands leven op zijn, voordat hij zijn mes naar beneden brengt om hun leven te beëindigen.

Dat mes – de zeis – is misschien wel het meest iconische aspect van het beeld. Een zeis is eigenlijk een landbouwwerktuig dat wordt gebruikt om graan te oogsten door met een enkele zwaai van het blad grote zwaden af te snijden. Wanneer de Dood zich onder de levenden begeeft – zoals in de Zwarte Dood – maait hij op dezelfde manier mensenlevens neer als graan.

In totaal is de Magere Hein een afschrikwekkend beeld dat zeer herkenbaar is geworden in de moderne popcultuur. Er zijn talloze verwijzingen naar de Magere Hein in muziek en films, maar ook satirische of creatieve invullingen van deze figuur in films als Scream, Bill and Ted’s Bogus Journey en Hellboy II: The Golden Army, naast vele andere.

Waarom blijft de Magere Hein bestaan?

Terwijl sommige mensen geloven dat het tijdperk van dwaas bijgeloof en magie voorbij is, zijn er genoeg mensen die vasthouden aan oude tradities en overtuigingen. Wanneer mensen iets niet begrijpen, of er bang voor zijn, hebben ze de neiging om meer hanteerbare en tastbare verklaringen te creëren.

Wanneer de Dood de vorm van een mens heeft, vermenselijkt dat een van de meest abstracte begrippen voor de mensheid. Op dezelfde manier als primitieve mensen verhalen creëerden die de maan, onweersbuien, meteorenregens, verduisteringen en elk ander natuurverschijnsel personifieerden, houden meer geavanceerde culturen nog steeds bepaalde tradities in stand die hen afschermen van de angst voor de dood.

De Magere Hein duikt zelfs op in religieuze teksten uit de 14e, 15e en 16e eeuw, waardoor het beeld geloofwaardig wordt, of op zijn minst de populariteit ervan wordt versterkt. Georganiseerde religie gedijde eeuwenlang op de angsten van mensen, die melding maakten van demonen en heksen en exorcismen en vele andere duistere, occulte onderwerpen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het beeld van de Magere Hein – een fysieke voorstelling van de Dood – uiteindelijk verstrengeld zou raken met religieuze organisaties.

Heden ten dage boezemt het beeld van de Magere Hein de meeste mensen niet meer zo veel angst in, omdat het is ingebakken in het culturele collectief. Het blijft echter een veelgebruikte troop waarmee we vermaakt worden, of waarmee mensen een deel van hun persoonlijkheid kunnen uitdrukken.

Aan het eind van de dag heeft de Magere Hein echt griezelige wortels in de Zwarte Dood van de 14e eeuw, maar de dood is altijd al een onderwerp van fascinatie en angst geweest voor mensen. Van de Anubis, de god van de dood, met het hoofd van een jakhals in Egypte, tot de Magere Hein en wat er verder nog komt, mensen zullen altijd manieren vinden om hun angst en bezorgdheid over de dood te uiten.

De dood is de grote sociale gelijkmaker, en daarom zou iedereen bang zijn als ze in de verte een verhulde figuur zien met een zeis in de hand, die langzaam naderbij komt en de laatste zandkorrels aftelt.