Babies and Head Banging at Night

Parents of infants often spend considerable time and attention promoting their child’s sleep. Tijdens dit proces kunnen ouders worden afgeschrikt door een nieuw gedrag dat ontstaat tijdens de babytijd: hun kind dat herhaaldelijk en ritmisch met het hoofd bonkt of met het lichaam rolt voor het slapen gaan of ’s nachts.

Hoewel hoofdbonken luid kan zijn en verontrustend voor ouders om te zien, is het meestal goedaardig. Het is zeer ongebruikelijk dat baby’s zich bezeren door het slaan met het hoofd. In de meeste gevallen gaat dit gedrag vanzelf over tijdens de peuterjaren en is het meestal geen teken van een gezondheids- of ontwikkelingsprobleem.

Hoewel hoofdstoten over het algemeen als normaal wordt beschouwd, kan het in zeldzame gevallen worden geclassificeerd als een stoornis, bekend als Slaapgerelateerde Ritmische Bewegingsstoornis, als het de slaap van een kind verstoort of letsel veroorzaakt.

Voor ouders kan het leren van de basisprincipes over hoofdbonken van baby’s voor en tijdens de slaap hen helpen dit gedrag te begrijpen en te weten wanneer het nodig kan zijn om het met de kinderarts van hun kind te bespreken.

Wat is hoofdbonken?

Hoofdbonken is een herhaalde beweging die plaatsvindt rond bedtijd of tijdens de slaap. Het kan er verschillend uitzien, afhankelijk van de houding van het kind:

• Wanneer het kind met het gezicht naar beneden in bed ligt, tilt het het hoofd en soms een deel van het bovenlichaam op en slaat zich dan terug in de matras.
• Wanneer het zit, bonkt het met het hoofd tegen het ledikant, een muur of een ander voorwerp in de buurt.

Het bonken van het hoofd gaat door in een consistent ritme, elke één tot twee seconden. Het kan lang aanhouden, maar meestal duurt het 15 minuten of minder. In veel gevallen gaat het hoofdstoten gepaard met vocalisaties, zoals een gestaag zoemend geluid. Als er tegen een kind wordt gesproken, kan het tijdelijk stoppen met het gedrag, maar meestal zal het kort daarna weer gaan hoofdstoten.

Het meeste hoofdstoten bij baby’s en kinderen gebeurt in de aanloop naar de slaap, maar het kan ook gebeuren terwijl ze slapen. Het kan ook voor en tijdens dutjes overdag gebeuren.

Aangenomen wordt dat baby’s en kinderen zich niet bewust zijn van het slaan met het hoofd. Wanneer kinderen die oud genoeg zijn om te praten de volgende ochtend worden gevraagd, hebben ze meestal geen herinnering aan hoofdstoten de nacht ervoor.

Hoe is hoofdstoten gerelateerd aan schommelen met het lichaam en rollen met het hoofd?

Hoofdstoten is niet het enige type repetitieve beweging dat kan optreden voor en tijdens de slaap. Voorbeelden van andere ritmische bewegingen zijn:

• Schommelen met het lichaam: Een kind kan zijn hele lichaam heen en weer bewegen terwijl het op handen en knieën zit, of alleen zijn bovenlichaam bewegen als het zit.
• Hoofdrollen: Meestal gebeurt dit wanneer een kind op zijn rug ligt, dit is een frequente zijwaartse beweging van het hoofd.
• Lichaams- of beenrollen: Dit is een zijwaartse beweging van het lichaam of alleen de benen wanneer het op de rug ligt.
• Beenstoten: Bij deze beweging, die meestal voorkomt terwijl een kind op de rug ligt, worden de benen opgetild en vervolgens teruggeslagen in het bed.

Head banging, body rocking, en head rolling zijn de meest voorkomende van deze ritmische bewegingen. Sommige kinderen kunnen meer dan een van deze bewegingen tegelijkertijd vertonen.

Het wiegen van het lichaam begint vaak vroeger in de kindertijd, meestal rond de leeftijd van zes maanden, terwijl het bonken van het hoofd gemiddeld rond de leeftijd van negen maanden begint.

Waarom bonkt het hoofd bij baby’s en zuigelingen?

Het is niet precies bekend waarom baby’s met hun hoofd bonken of andere ritmische bewegingen maken voor of tijdens de slaap. Bestaand onderzoek over dit gedrag blijft beperkt, maar er zijn enkele theorieën over waarom hoofdbonken gebeurt:

• Het is een middel om zichzelf te kalmeren. Hoewel de beweging er voor ouders allesbehalve ontspannend uitziet, kan het ritmische karakter een kind helpen in slaap te vallen.
• Het is een vorm van zelfstimulatie. Hoofdstoten en aanverwante acties kunnen een manier zijn om het vestibulaire systeem in het binnenoor te stimuleren, dat een belangrijke rol speelt in de ontwikkeling van kinderen, door te helpen bij het begrijpen van beweging en het verkrijgen van omgevingsbewustzijn.
• Het is een reactie op angst. Hoewel het bewijs voor deze opvatting beperkter is, geloven sommige onderzoekers dat ritmische bewegingen een fundamentele manier zijn waarop zeer jonge kinderen omgaan met angst.

Verder onderzoek is nodig om te bepalen of een van deze hypothesen onomstotelijk verklaart waarom hoofdstoten bij zuigelingen en jonge kinderen gebeurt.

Hoe vaak komt hoofdstoten voor?

Repetitieve bewegingen zoals hoofdstoten komen vrij vaak voor bij zuigelingen; naar schatting 59% van de negen maanden oude kinderen maakt hoofdstoten, schommelt met het lichaam, rolt met het hoofd of maakt een soortgelijke beweging.

Naarmate kinderen verder in de peuterjaren komen, neemt de prevalentie van hoofdstoten af. Met 18 maanden worden ritmische bewegingen gezien bij 33% van de kinderen. Tegen de leeftijd van vijf jaar daalt de prevalentie tot slechts 5%.

Is hoofdstoten een gezondheidsprobleem?

Hoofdstoten door baby’s is meestal geen gezondheidsprobleem. Voor de meeste zuigelingen en jonge kinderen vormen de ritmische bewegingen geen enkel probleem voor hun slaap of ontwikkeling. Hoewel het zien of horen van hoofd- of lichaamsrollen ouders zorgen kan baren, vormt het zelden een risico voor hun kind.

De uitzondering is slaapgerelateerde ritmische bewegingsstoornis. Deze aandoening wordt gediagnosticeerd wanneer bonken met het hoofd of ander soortgelijk gedrag een kind verwondt, de slaap ernstig verstoort, of overdag tot stoornissen leidt. Onderzoek heeft uitgewezen dat slechts 0,34% tot 2,87% van de zuigelingen en peuters deze aandoening heeft. Zoals deze gegevens aantonen, heeft de grote meerderheid van kinderen die zich bezighouden met ritmisch, repeterend gedrag geen slaapgerelateerde ritmische bewegingsstoornis.

Zelfs kinderen met deze stoornis zullen waarschijnlijk geen ernstige zelfbeschadiging toebrengen, zolang er elementaire veiligheidsmaatregelen worden genomen. Ze hebben echter wel meer slaapstoornissen, een lagere slaapkwaliteit, en meer problemen overdag, zoals verminderde concentratie of geheugen.

Is hoofdbonken een teken van een groter gezondheidsprobleem?

Het is ongebruikelijk dat hoofdbonken een indicator is van een groter gezondheidsprobleem. Hoewel ouders zich zorgen kunnen maken dat deze activiteit een teken is van een ontwikkelingsstoornis of een ander probleem, is dit zelden het geval. Voor de meeste kinderen is hoofdbonken een goedaardige en tijdelijke fase zonder gevolgen voor de cognitieve, fysieke of emotionele ontwikkeling van een kind.

Bij kinderen met gediagnosticeerde slaapgerelateerde ritmische bewegingsstoornis is het onderzoek niet eenduidig over de vraag of er een verband is met zaken als angststoornis of attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD). Tot nu toe is er geen duidelijk verband vastgesteld, en slechts sommige, niet alle, kinderen met een slaapstoornis vertonen tekenen van een psychische aandoening.

Sommig onderzoek wijst erop dat slaapgerelateerde ritmische bewegingsstoornis een associatie kan hebben met obstructieve slaapapneu (OSA), een aandoening van ademhalingsonderbrekingen tijdens de slaap, of rustelozebenensyndroom (RLS), dat wordt gekenmerkt door een sterke drang om de ledematen te bewegen. Hoewel al deze aandoeningen een verstoorde slaap kunnen veroorzaken, heeft onderzoek tot nu toe geen consistent verband tussen hen aangetoond.

Wanneer moeten ouders met een arts praten over hoofdstoten?

Hoofd bonzen is zelden een medische zorg, maar ouders moeten praten over het met de arts van hun kind als:

• Er tekenen zijn van letsel door hoofdstoten of andere herhaalde bewegingen
• Hun kind ’s nachts niet genoeg slaapt of tekenen vertoont van onoplettendheid, gebrek aan concentratie, of verminderd denken gedurende de dag
• De bewegingen vinden gedurende de dag plaats en niet alleen voor of tijdens het slapen
• Hoofdstoten blijft aanhouden nadat een kind niet langer een peuter is

In de meeste gevallen zal een kinderarts de ouders vragen een dagboek bij te houden van de slaap van hun kind, inclusief hoe vaak het hoofd stoot. Dit kan voldoende zijn om vast te stellen of een kind een slaapgerelateerde ritmische bewegingsstoornis heeft, maar indien nodig kan de arts andere tests bestellen om de aanwezigheid van andere slaapstoornissen uit te sluiten en tot een definitieve diagnose te komen.

Wat moeten ouders doen aan het hoofdbonken van hun kind?

Als de ritmische bewegingen van een kind geen invloed hebben op hun slaap of letsel veroorzaken, hoeven ouders meestal geen specifieke actie te ondernemen. Na verloop van tijd gaan deze gedragingen normaal gesproken vanzelf over. Als er echter tekenen zijn van letsel of slaapverstoring, moeten ouders met de arts van hun kind praten voor begeleiding.

In het algemeen, omdat de meeste hoofdstoten goedaardig zijn, is er geen noodzaak voor ouders om in te grijpen om te proberen deze bewegingen te stoppen. Dit kan van invloed zijn op de slaap van een kind, en het kan ook leiden tot frustratie voor ouders, omdat veel kinderen snel zullen terugkeren naar hun ritmische bewegingen.

Parenten die zich zorgen maken over het hoofd bonken van hun kind kunnen basisveiligheidsmaatregelen volgen om het risico op letsel te verminderen. Dit betekent dat ze ervoor moeten zorgen dat hun wieg of bed goed gebouwd is en voldoet aan de nationale veiligheidsnormen. Door regelmatig te controleren op beschadigingen en ervoor te zorgen dat de schroeven goed vastzitten, kan het wiegje stabiel blijven bij nachtelijk gebruik. Ter bescherming tegen wiegendood moeten baby’s jonger dan 12 maanden op hun rug slapen, op een stevige matras en zonder zachte voorwerpen in hun wieg.

Als het hoofd- of wieggeluid ouders of andere gezinsleden stoort, kan de wieg van de muur worden geplaatst om de weerkaatsing te minimaliseren. Een apparaat met witte ruis in de kamer met het kind kan helpen het kind te kalmeren en geluidsverstoringen te blokkeren die het kind wakker zouden kunnen maken. Een babyfoon is een goede manier om de nachtelijke activiteiten in de gaten te houden zonder fysiek naar de slaapkamer te hoeven gaan om te controleren.

Komt hoofdbonken voor bij volwassenen?

Hoewel het zeer zeldzaam is, kan slaapgerelateerde ritmische bewegingsstoornis aanhouden tot in de adolescentie en volwassenheid.

Omdat het zeldzaam is, is er veel dat onbekend blijft over deze stoornis bij volwassenen. Studies hebben aangetoond dat volwassenen met slaapgerelateerde ritmische bewegingsstoornis een grotere kans hebben op significante symptomen overdag. Familiale patronen waarbij meerdere naaste familieleden de stoornis hebben, lijken vaker voor te komen bij volwassenen.

Enkele studies merkten op dat volwassenen met Slaapgerelateerde Ritmische Bewegingsstoornis meer kans hadden op gelijktijdige aandoeningen zoals ADHD, psychische stoornissen, autisme, of schade aan het centrale zenuwstelsel. Andere studies hebben echter niet dezelfde associaties vastgesteld. Bovendien vertonen veel mensen met abnormaal gedrag gerelateerd aan deze andere aandoeningen repetitieve bewegingen gedurende de dag en niet alleen voor en tijdens de slaap.

Er zal aanzienlijk meer onderzoek nodig zijn om te begrijpen wat er de oorzaak van is dat het bonken van het hoofd doorgaat tot in de volwassenheid en hoe en waarom Slaapgerelateerde Ritmische Bewegingsstoornis verschillend kan zijn bij kinderen en volwassenen.