De Slag bij Waterloo, die op 18 juni 1815 in België plaatsvond, betekende de definitieve nederlaag van Napoleon Bonaparte, die in het begin van de 19e eeuw een groot deel van Europa veroverde. Napoleon klom tijdens de Franse Revolutie op in het Franse leger, kreeg in 1799 de macht in handen van de Franse regering en werd in 1804 keizer. Door een reeks oorlogen breidde hij zijn rijk uit over West- en Midden-Europa. De Slag bij Waterloo, waarbij Napoleons troepen werden verslagen door de Britten en de Pruisen, betekende het einde van zijn heerschappij en van de Franse overheersing in Europa.
Napoleons opkomst aan de macht
Napoleon Bonaparte, geboren in 1769 op het eiland Corsica in de Middellandse Zee, klom snel op in de militaire gelederen van Frankrijk en ontpopte zich tot een getalenteerd en gedurfd leider.
Nadat hij in 1799 tijdens een staatsgreep de politieke macht in Frankrijk had gegrepen, kreeg hij de titel van eerste consul en werd hij de belangrijkste politieke figuur van Frankrijk.
In 1804 kroonde hij zichzelf tot keizer van Frankrijk tijdens een uitbundige ceremonie. Onder Napoleon voerde Frankrijk een succesvolle reeks veldslagen uit tegen verschillende coalities van Europese naties, en het Franse keizerrijk breidde zich uit over een groot deel van West- en Midden-Europa.
Slag bij Leipzig
In 1812 leidde Napoleon een rampzalige invasie in Rusland, waarbij zijn leger zich moest terugtrekken en enorme verliezen leed. Tegelijkertijd verdreven de Spanjaarden en Portugezen, met hulp van de Britten, Napoleons troepen van het Iberisch schiereiland in de Peninsulaire Oorlog (1808-1814).
In de Slag bij Leipzig in 1813, ook bekend als de Volkerenslag, werd Napoleons leger verslagen door een coalitie van Oostenrijkse, Pruisische, Russische en Zweedse troepen. Daarna trok Napoleon zich terug in Frankrijk, waar in maart 1814 de coalitietroepen Parijs veroverden.
Napoleons troonsafstand en terugkeer
Op 6 april 1814 werd Napoleon, toen midden 40, gedwongen afstand te doen van de troon. Bij het Verdrag van Fontainebleau werd hij verbannen naar Elba, een eiland in de Middellandse Zee voor de kust van Italië.
Minder dan een jaar later, op 26 februari 1815, ontsnapte Napoleon aan Elba en zeilde naar het Franse vasteland met een groep van meer dan 1.000 aanhangers. Op 20 maart keerde hij terug naar Parijs, waar hij werd verwelkomd door juichende menigten.
De nieuwe koning, Lodewijk XVIII, vluchtte en Napoleon begon aan wat bekend werd als zijn campagne van de Honderd Dagen.
Napoleon trekt op naar België
Bij Napoleons terugkeer in Frankrijk begon een coalitie van bondgenoten – Oostenrijkers, Britten, Pruisen en Russen – die de Franse keizer als vijand beschouwden, zich voor te bereiden op een oorlog. Napoleon stelde een nieuw leger samen en plande een preventieve aanval, waarbij hij de geallieerde troepen een voor een versloeg voordat zij een gezamenlijke aanval tegen hem konden ondernemen.
In juni 1815 trokken Napoleons troepen België binnen, waar afzonderlijke legers van Britse en Pruisische troepen gelegerd waren.
In de Slag bij Ligny, op 16 juni, verslaat Napoleon de Pruisen onder bevel van Gebhard Leberecht von Blucher. De Fransen slaagden er echter niet in het Pruisische leger volledig te vernietigen.
Slag bij Waterloo begint
Twee dagen later, op 18 juni, voerde Napoleon zijn leger van ongeveer 72.000 man aan tegen het Britse leger van 68.000 man, dat een stelling had ingenomen ten zuiden van Brussel bij het plaatsje Waterloo.
Het Britse leger, dat Belgische, Nederlandse en Duitse troepen omvatte, stond onder bevel van Arthur Wellesley, hertog van Wellington, die bekendheid had verworven in de strijd tegen de Fransen tijdens de Peninsulaire Oorlog.
In een kritieke blunder wachtte Napoleon tot de middag met het geven van het bevel om aan te vallen, om de door water verzadigde grond te laten drogen na de regenbui van de vorige nacht. Dit uitstel gaf Blucher’s overgebleven troepen, die volgens sommige bronnen meer dan 30.000 man telden, de tijd om naar Waterloo te marcheren en zich later die dag bij de strijd aan te sluiten.
Hoewel Napoleon’s troepen een sterke aanval tegen de Britten uitvoerden, keerde de komst van de Pruisen het tij tegen de Fransen. Het in aantal overtroffen leger van de Franse keizer trok zich in chaos terug.
Volgens sommige schattingen leden de Fransen meer dan 33.000 slachtoffers (inclusief doden, gewonden en gevangenen), terwijl de Britten en Pruisen meer dan 22.000 slachtoffers maakten.
Naar verluidt was Napoleon tijdens de Belgische veldtocht vermoeid en in slechte gezondheid, maakte hij tactische fouten en handelde hij besluiteloos. Ook werd hem verweten dat hij ongeschikte commandanten aanstelde.
Uiteindelijk betekende de Slag bij Waterloo het einde van Napoleons legendarische militaire carrière. Naar verluidt reed hij in tranen weg van de slag.
Wellington werd later Brits premier, terwijl Blucher, die ten tijde van de slag bij Waterloo al in de 70 was, een paar jaar later overleed.
Napoleons laatste jaren
Op 22 juni 1815 deed Napoleon opnieuw afstand van de troon. In oktober werd hij verbannen naar het afgelegen, Britse eiland Sint-Helena in de Zuid-Atlantische Oceaan. Hij stierf daar op 5 mei 1821, 51 jaar oud, waarschijnlijk aan maagkanker.
Napoleon werd op het eiland begraven. In 1840 werd zijn stoffelijk overschot echter naar Frankrijk teruggebracht en bijgezet in een crypte in Les Invalides in Parijs, waar ook andere Franse militaire leiders zijn bijgezet.