Een genetisch gemodificeerd organisme, of GMO, is een organisme waarvan het DNA op een of andere manier door genetische manipulatie is veranderd of gemodificeerd.
In de meeste gevallen zijn GMO’s veranderd met DNA van een ander organisme, of dat nu een bacterie, plant, virus of dier is; deze organismen worden ook wel “transgene” organismen genoemd. Genetica van een spin die de spin helpt zijde te produceren, zou bijvoorbeeld kunnen worden ingebracht in het DNA van een gewone geit.
Het klinkt vergezocht, maar dat is het exacte proces dat wordt gebruikt om geiten te fokken die zijde-eiwitten produceren in hun geitenmelk, meldde Science Nation. Hun melk wordt vervolgens geoogst, en het zijde-eiwit wordt vervolgens geïsoleerd om een lichtgewicht, ultrasterk zijden materiaal te maken met een breed scala aan industriële en medische toepassingen.
Het duizelingwekkende scala aan GMO-categorieën is genoeg om de geest te verbijsteren. CRISPR, een nieuw instrument voor het bewerken van het genoom, heeft genetici in staat gesteld GGO-varkens te fokken die in het donker gloeien door de genetische code van bioluminescentie van kwallen in het DNA van varkens in te bouwen. CRISPR opent deuren naar genetische modificaties die tien jaar geleden nog ondenkbaar waren.
Dit zijn meer relatief wilde voorbeelden, maar GGO’s zijn al heel gewoon in de landbouwindustrie. De meest voorkomende genetische modificaties zijn ontworpen om gewassen met een hogere opbrengst te creëren, meer consistente producten, en bestand tegen ongedierte, pesticiden en kunstmest.
Genetisch gemodificeerd voedsel
Volgens de National Library of Medicine (onderdeel van het National Center for Biotechnology Information, of NCBI), zijn genetisch gemanipuleerde, of GM, voedingsmiddelen die vreemde genen van andere planten of dieren hebben ingevoegd in hun genetische codes. Dit heeft geresulteerd in voedingsmiddelen die een consistente smaak hebben en resistent zijn tegen ziekten en droogte.
Het NCBI houdt echter ook een lijst bij van potentiële risico’s die verbonden zijn aan genetisch gemanipuleerd voedsel, waaronder genetische wijzigingen die milieuschade kunnen veroorzaken. Met name is het mogelijk dat gemodificeerde organismen worden ingeteeld met natuurlijke organismen, wat kan leiden tot het mogelijk uitsterven van het oorspronkelijke organisme. De bananenboom bijvoorbeeld wordt volledig door klonen vermeerderd. De bananen zelf zijn steriel.
Verreweg het grootste gebruik van GMO-technologie vindt plaats bij grootschalige landbouwgewassen. Ten minste 90% van de soja, katoen, canola, maïs en suikerbieten die in de Verenigde Staten worden verkocht, zijn genetisch gemanipuleerd. De adoptie van herbicideresistente maïs, die in voorgaande jaren trager verliep, is versneld en bereikte 89% van het Amerikaanse maïsareaal in 2014 en 2015, volgens het Amerikaanse ministerie van Landbouw.
Een van de grootste trekpleisters voor wijdverspreide adoptie van ggo-gewassen is resistentie tegen plagen. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie is een van de meest gebruikte methoden om resistentie tegen plagen in planten op te nemen via Bacillus thuringiensis (Bt) genetica, een bacterie die eiwitten produceert die insecten afweren. GMO-gewassen die zijn gemodificeerd met het Bt-gen hebben een bewezen resistentie tegen insectenplagen, waardoor de noodzaak van het op grote schaal sproeien van synthetische bestrijdingsmiddelen afneemt.
Zijn GMO’s veilig?
Anti-GMO-activisten stellen dat GMO’s milieuschade en gezondheidsproblemen voor consumenten kunnen veroorzaken.
Een van die anti-GMO-organisaties is het Center for Food Safety, dat de genetische manipulatie van planten en dieren potentieel “een van de grootste en meest hardnekkige milieu-uitdagingen van de 21e eeuw” noemt.”
“Genetisch gemodificeerd voedsel is in verband gebracht met toxische en allergische reacties, ziekte, steriel en dood vee, en schade aan vrijwel elk orgaan dat bij proefdieren is onderzocht,” aldus het Institute for Responsible Technology, een groep anti-GMO-activisten.
“De meeste ontwikkelde landen beschouwen GGO’s niet als veilig,” aldus het Non-GMO Project. “In meer dan 60 landen over de hele wereld, waaronder Australië, Japan en alle landen in de Europese Unie, zijn er aanzienlijke beperkingen of zelfs regelrechte verboden op de productie en verkoop van GGO’s.”
As You Sow is een non-profit milieuwaakhond die zijn onderzoek richt op de manier waarop bedrijfsacties ons milieu beïnvloeden, waaronder de voedselproductie. Volgens Christy Spees, programmamanager bij As You Sow, is GMO-voedsel gevaarlijk “omdat de modificaties gericht zijn op resistentie tegen giftige stoffen, zoals pesticiden en bepaalde meststoffen. Wanneer gevaarlijke chemicaliën worden toegepast, gebruiken planten ze om te groeien, en het voedsel zelf kan schadelijk zijn voor onze gezondheid.”
Waarom GGO’s goed zijn
Veel wetenschappelijke organisaties en industriegroepen zijn het erover eens dat de angstzaaierij die door discussies over GGO-voedsel loopt, meer emotioneel is dan feitelijk. “Inderdaad, de wetenschap is heel duidelijk: gewasverbetering door de moderne moleculaire technieken van de biotechnologie is veilig,” zei de American Association for the Advancement of Science (AAAS) in een verklaring uit 2012.
“De Wereldgezondheidsorganisatie, de American Medical Association, de Amerikaanse National Academy of Sciences, de Britse Royal Society, en elke andere gerespecteerde organisatie die het bewijsmateriaal heeft onderzocht, is tot dezelfde conclusie gekomen: Het consumeren van voedingsmiddelen met ingrediënten afkomstig van GM (genetisch gemodificeerde) gewassen is niet risicovoller dan het consumeren van dezelfde voedingsmiddelen met ingrediënten afkomstig van gewassen die zijn gemodificeerd met conventionele plantveredelingstechnieken,” aldus de AAAS.
Anderen wijzen op de voordelen van stevigere gewassen met een hogere opbrengst. “GM-gewassen kunnen de opbrengst voor boeren verbeteren, de afhankelijkheid van natuurlijke hulpbronnen en fossiele brandstoffen verminderen en voedingsvoordelen bieden”, aldus een verklaring op de website van Monsanto, ’s werelds grootste fabrikant van GMO’s.
Monsanto en andere landbouwbedrijven hebben een financieel belang bij het onderzoek en de berichtgeving rond GM-voedsel en hebben de middelen om onderzoek te financieren dat hun verhaal versterkt. Maar hoewel er veel wetenschappelijke gegevens zijn die de veiligheid, werkzaamheid en veerkracht van genetisch gemodificeerde gewassen aantonen, blijft genetische modificatie een relatief nieuw wetenschappelijk gebied.
Discussie over GMO-etikettering
De discussie over de ontwikkeling en het op de markt brengen van GMO-voedsel is de afgelopen jaren een politiek heet hangijzer geworden.
In november 2015 heeft de FDA een uitspraak gedaan die alleen aanvullende etikettering vereist van voedingsmiddelen die zijn afgeleid van genetisch gemanipuleerde bronnen als er een wezenlijk verschil is – zoals een ander voedingsprofiel – tussen het GGO-product en zijn niet-GGO-equivalent. Het agentschap heeft ook AquaAdvantage Salmon goedgekeurd, een zalm die is ontworpen om sneller te groeien dan niet genetisch gemodificeerde zalm.
Volgens Monsanto “is er geen wetenschappelijke rechtvaardiging voor speciale etikettering van voedingsmiddelen die genetisch gemodificeerde ingrediënten bevatten. Wij steunen deze standpunten en de aanpak van de FDA.”
Volgens GMO Answers, een industriegroep bestaande uit Monsanto, DuPont, Dow AgroSciences, Bayer, BASF, CropScience en Syngenta, zijn GMO-landbouwproducten “verreweg het meest gereguleerde en geteste product in de landbouwgeschiedenis.”
Daarnaast stelt hun website dat “vele onafhankelijke wetenschappers en organisaties over de hele wereld – zoals de U.S. National Academy of Sciences, de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties, de Wereldgezondheidsorganisatie, de American Medical Association en de American Association for the Advancement of Science – duizenden wetenschappelijke studies hebben bekeken en tot de conclusie zijn gekomen dat genetisch gemodificeerde voedselgewassen niet meer risico’s voor mensen, dieren of het milieu opleveren dan andere voedingsmiddelen.”
De politieke kwestie die GGO’s zijn geworden, is bijna net zo dirigent als het wetenschappelijke debat. Na veel discussie onder verschillende wetgevers in de VS is begin 2019 echter de National Bioengineered Food Disclosure Standard (NBFDS) in de wet opgenomen.
Volgens de huidige federale statuten van de NBFDS moet vanaf 2020 al het voedsel een BE-etiket (bio-engineered) dragen als het meer dan 5% bio-engineered materiaal bevat. Staten zijn vrij om ook hun eigen etiketteringseisen op te leggen, hoewel het erop lijkt dat de meeste jurisdicties wachten tot de federale wetten zijn geïmplementeerd voordat ze aan nieuwe wetgeving werken. Eén ding is zeker: de wetenschappelijke en politieke discussies rond GMO-voedsel zullen niet snel verdwijnen.
Aanvullende bronnen:
- Lees meer over de genetica achter GM-voedsel, van de Universiteit van Utah.
- Lees de antwoorden van de WHO op veelgestelde vragen over GGO’s.
- Zie hoe Amerikanen smal verdeeld zijn over hun gedachten over GMO-veiligheid volgens een recent rapport van het Pew Research Center.
Dit artikel is bijgewerkt op 8 juli 2019 door Live Science Contributor Mark Davis.
Recent news