Jak latały pterozaury?

ZBUDOWANE DO LOTU

Podobnie jak inne latające zwierzęta, pterozaury wytwarzały siłę nośną za pomocą skrzydeł. Musiały wykonywać te same rodzaje ruchów co ptaki i nietoperze, ale ich skrzydła ewoluowały niezależnie, rozwijając własną, odrębną strukturę aerodynamiczną.

Nemicolopterus crypticus został niedawno odkryty w północno-wschodnich Chinach, w regionie niegdyś usianym mokradłami, jeziorami i lasami. Ten malutki pterozaur mógł przemierzać lasy polując na owady.
© AMNH 2014

Pterozaury latały za pomocą kończyn przednich. Ich długie, zwężające się skrzydła wyewoluowały z tej samej części ciała, co nasze ramiona. Ponieważ kości ramion i dłoni pterozaurów ewoluowały w kierunku latania, wydłużyły się, a kości jednego palca – odpowiednika naszego palca serdecznego – stały się wyjątkowo długie. Podobnie jak maszt na statku, kości te podtrzymywały powierzchnię skrzydeł, cienki płat skóry, który miał kształt żagla.

KOŚCI SKRZYDŁA

Pomimo że wiele zwierząt potrafi szybować w powietrzu, pterozaury, ptaki i nietoperze są jedynymi kręgowcami, które wyewoluowały do latania przez machanie skrzydłami. Wszystkie trzy grupy wywodzą się od zwierząt, które żyły na ziemi, a ich skrzydła ewoluowały w podobny sposób: kończyny przednie stopniowo stawały się długie, bladopodobne i aerodynamiczne.

Średniej wielkości Istiodactylus ewoluował w okresie kredy, a jego rówieśnicy obejmowali największe latające zwierzęta, jakie kiedykolwiek znano, takie jak Pteranodon longiceps i Quetzalcoatlus northropi.
© AMNH 2014

Duże pterozaury potrzebowały silnych kończyn, by oderwać się od ziemi, ale grube kości uczyniłyby je zbyt ciężkimi. Rozwiązanie? Kości skrzydeł pterozaura były pustymi w środku rurkami, o ścianach nie grubszych niż karta do gry. Podobnie jak kości ptaków, były one elastyczne i lekkie, a jednocześnie wzmocnione wewnętrznymi rozpórkami.

Wewnątrz skrzydeł

Nowe odkrycia pokazują, że błony skrzydeł pterozaura były czymś więcej niż tylko płatami skóry. Długie włókna rozciągały się od przodu do tyłu skrzydeł, tworząc szereg podpór stabilizujących, dzięki czemu błony mogły być napięte lub złożone jak wachlarz. Oddzielne włókna mięśniowe pomagały pterozaurom regulować napięcie i kształt skrzydeł, a żyły i tętnice utrzymywały skrzydła odżywione krwią.

Długi ogon Rhamphorhynchusa miał sztywny płat skóry zwany łopatką na końcu, który stabilizował lot. Niektórzy naukowcy uważają, że ta membrana była skierowana w bok, jak rybi ogon, i pomagała zapobiegać kołysaniu się z boku na bok. Inni sądzą, że leżała płasko, jak wiosło, i pomagała latającemu pterozaurowi kontrolować wysokość.
© AMNH 2014

Wystawa obejmuje niezwykłą skamieniałość Rhamphorhynchus muensteri, odkrytą w Niemczech w 2001 r., która charakteryzuje się tkankami skrzydeł tak dobrze zachowanymi, że naukowcy byli w stanie dostrzec drobne szczegóły w ich strukturze. W świetle ultrafioletowym badacze wykryli warstwy skóry poprzecinane naczyniami krwionośnymi, mięśniami i długimi włóknami, które usztywniały skrzydło. Ze względu na cienisty kolor błony skrzydła, paleontolodzy nazywają tę skamieniałość Ciemnym Skrzydłem.

Wystawa Pterozaury zawiera niezwykłą skamieniałość Rhamphorhynchus muensteri znaną jako Ciemne Skrzydło, która pozwoliła naukowcom dostrzec drobne szczegóły budowy skrzydeł pterozaura.
© AMNH/D. Finnin