Cranial cruciate ligament (CCL) ruptuur is de scheuring van een belangrijk ligament in het gewricht (knie), wat resulteert in gedeeltelijke of volledige gewrichtsinstabiliteit, pijn en kreupelheid. Gescheurde gewrichtsbanden trekken zich terug, genezen niet en kunnen niet volledig worden hersteld. Als het letsel niet wordt behandeld, leidt dit vaak tot schade aan het bindweefsel en degeneratieve gewrichtsaandoeningen.
De CCL hecht aan het femur (dijbeen), loopt over het gewricht van het spronggewricht, en hecht aan het scheenbeen (tibia). De CCL houdt het scheenbeen op zijn plaats en voorkomt interne rotatie en hyperextensie. De meniscus (vezelkraakbeen tussen het dijbeen en het scheenbeen) vangt de schokken op en zorgt voor een glijdend oppervlak tussen het dijbeen en het scheenbeenplateau. De mediale meniscus kan scheuren wanneer de knie instabiel is ten gevolge van een CCL ruptuur.
CCL ruptuur is een van de meest voorkomende orthopedische letsels bij honden en is de meest voorkomende oorzaak van degeneratieve gewrichtsaandoeningen in het gewricht van het spronggewricht. CCL ruptuur komt voor bij honden van alle maten, maar komt het meest voor bij grote en reuzenrassen. CCL ruptuur kan ook bij katten voorkomen, maar met minder frequentie.
Chronische aanvang (degeneratie en ruptuur meestal door veroudering) komt in 80% van de gevallen voor en komt voor bij honden van 5 tot 7 jaar oud. Acuut begin (scheur veroorzaakt door verwonding) komt het meest voor bij honden jonger dan 4 jaar. Chronische ruptuur treedt op nadat het ligament door ouderdom is gedegenereerd. De vezels verzwakken en scheuren gedeeltelijk, het gewricht wordt onstabiel en er ontwikkelt zich een degeneratieve gewrichtsaandoening. Een gedeeltelijk gescheurde CCL scheurt uiteindelijk volledig.
Symptomen van CCL ruptuur zijn crepitus (krakend geluid van botten die tegen elkaar wrijven), verminderd bewegingsbereik, achterpoot gestrekt bij het zitten (zit teken), pijn bij het aanraken van het gewricht, onwilligheid om te oefenen, beperkte mobiliteit of strekking, stijfheid na oefening, zwelling, dik of stevig gevoel van het gewricht en gewicht verschoven naar één kant van het lichaam bij het staan. Als het gewrichtsband eenmaal gescheurd is, veroorzaakt beweging van het verkeerd uitgelijnde gewricht verdere schade, ontsteking, pijn en uiteindelijk degeneratieve gewrichtsaandoeningen. Als de meniscus gescheurd is, kan een plop of knak gehoord worden als het dier loopt.
Diagnose omvat een klinisch onderzoek en medische geschiedenis (informatie over kreupelheid en verwonding). De dierenarts test het bewegingsbereik van het gewricht. Het craniale schuiflade teken is bepalend voor de diagnose van een CCL ruptuur. Verdoving kan nodig zijn om de ledemaat te bewegen in de mate die nodig is, omdat de pijn van een gescheurde CCL ernstig kan zijn, en spierspanning de beweging van het gewricht kan beperken. Radiografie (röntgenfoto) kan een gedeeltelijke scheur of een volledige scheur suggereren, maar kan dit niet bevestigen
Behandeling van een CCL ruptuur is gericht op het verlichten van pijn en het vergroten van gebruik en mobiliteit. Conservatieve behandeling (gewichtscontrole, rust, medicatie) wordt vaak gecombineerd met een operatie, maar kan ook alleen worden toegepast bij honden die minder dan 25 pond wegen en bij katten. De kreupelheid kan echter voortduren tot aan het chirurgisch herstel en er wordt een snellere progressie van de artritis verwacht.
Chirurgie is de voorkeursbehandeling bij honden van meer dan 25 pond. Het kan niet volledig functieherstel, maar geeft wel goede resultaten indien uitgevoerd binnen een paar weken na het letsel. Chirurgie zal degeneratieve gewrichtsaandoeningen (artritis) vertragen, maar niet stoppen. Er zijn verschillende chirurgische ingrepen met goede resultaten mogelijk. De expertise van de chirurg en de grootte en het type van de hond bepalen de chirurgische techniek die wordt gebruikt om de functie van het gescheurde ligament te vervangen.
Bij de extracapsulaire imbricatietechniek wordt een zware nylon hechtdraad over het gewricht geplaatst, beginnend aan de buitenzijde van het dijbeen en cirkelend om de tibiale kam – in essentie wordt de CCL vervangen. In de weken na de operatie vormt zich littekenweefsel dat voor extra stabiliteit van het gewricht zorgt.
Bij de tibial plateau leveling osteotomy (TPLO) wordt de biomechanica van het gewricht zodanig veranderd dat de CCL niet langer noodzakelijk is voor de stabiliteit van het gewricht. Door de hoek van het tibiale plateau chirurgisch te veranderen, wordt voorkomen dat het femur van het tibia glijdt. Veel honden kunnen hun ledemaat binnen een week bewegen en de hersteltijd is meestal kort. Deze complexe operatie heeft naar verluidt goede resultaten bij honden die meer dan 35 pond wegen.
Bij beide ingrepen wordt de meniscus beoordeeld en indien deze beschadigd is, wordt hij verwijderd.
Na de operatie moet het dier worden opgesloten en moet de activiteit gedurende enkele weken strikt worden beperkt. Het dieet moet worden aangepast om gewichtstoename te voorkomen. Het huisdier mag aanvankelijk alleen naar buiten om te poepen. Daarna kan de lichaamsbeweging geleidelijk worden opgevoerd na een follow-up van 6 weken. De normale activiteit wordt gewoonlijk 2 tot 3 maanden na de operatie hervat.
Bij tot 15% van de patiënten is een aanvullende operatie nodig om de schade aan de meniscus te herstellen. Bij tot 40% van de honden scheurt de CCL in de andere achterpoot binnen 18 maanden na de operatie. Als de CCL in het andere gewricht is gescheurd, wordt de operatie uitgesteld tot het herstelde gewricht volledig is hersteld. De prognose is goed tot uitstekend met volledig herstel van de functie in meer dan de helft van de gevallen. De aanwezigheid van degeneratieve gewrichtsaandoeningen heeft een negatieve invloed op de lange termijn prognose.
Dieren kunnen stijfheid en kreupelheid blijven ondervinden na zware inspanning, vooral als er sprake is van gevorderde degeneratieve gewrichtsaandoeningen.
Aanvullende informatie over Cranial Cruciate Ligament Rupture (en andere veel voorkomende chirurgische aandoeningen bij honden en katten) is te vinden op de website van het American College of Veterinary Surgeons.