Women’s History Month wordt in de Verenigde Staten al tientallen jaren in maart waargenomen, de datum onveranderlijk. Maar nu deze maand ten einde loopt, is het de moeite waard op te merken dat de vrouwen wier verhalen deze geschiedenis vormen, zijn veranderd.
De beweging om het feminisme uit te breiden voorbij het provincialisme van het mainstream discours is nu in haar zesde decennium. Een plek waar die verandering duidelijk is, is bij het Feminist Freedom Warriors Project (FFW) aan de Syracuse University, het geesteskind van transnationale feministische geleerden Linda E. Carty en Chandra Talpade Mohanty. Hun onderzoek naar transnationaal feminisme uit 2015 vormde de basis voor FFW, een uniek digitaal videoarchief dat zich richt op de strijd van gekleurde vrouwen uit het Zuiden (Afrika, India en Latijns-Amerika) en het Noorden (VS, Canada, Japan). “FFW is een project over generatie-overschrijdende geschiedenissen van feministisch activisme,” zeiden de oprichters, Carty en Mohanty, in een e-mail, “waarbij economische, antiracistische en sociale rechtvaardigheidskwesties over nationale grenzen heen aan de orde komen.”
De geleerden-activisten hebben de staats- en landsgrenzen overgestoken om “keukentafelgesprekken” te voeren met 28 vooraanstaande feministes, variërend van Beverly Guy-Sheftall tot Angela Y. Davis, om de verhalen samen te brengen van “deze zusterkameraden wier ideeën, woorden, acties en visies op” economische en sociale rechtvaardigheid “ons blijven inspireren om door te gaan.” Deze vrouwen zijn representatief voor de wegbereiders en fakkeldraagsters die de conventionele wijsheid van het mainstream Amerikaanse feminisme uit de jaren ’60 en ’70 uitdaagden.
Key voor die uitdaging was het idee van intersectionaliteit, een concept dat voor sommigen verwarrend blijft ondanks een gestaag groeiend bewustzijn ervan.
Mainstream 20e-eeuws Amerikaans feminisme – geleid door mensen als Betty Friedan, een mede-oprichtster van de National Organization for Women (NOW) en bestsellerauteur van The Feminine Mystique, en geïnspireerd door het idee dat “het persoonlijke politiek is” – liet mensen in het hele land opnieuw nadenken over zaken als genderdiversiteit in het hoger onderwijs en reproductieve rechten. Maar dat feminisme had ook dringend behoefte aan diversiteit, omdat het gebaseerd was op de culturele en historische ervaringen van blanke heteroseksuele vrouwen uit de midden- en hogere klasse. Bijgevolg werden kwesties van ras, klasse, seksualiteit en bekwaamheid genegeerd. (Ook immigratiekwesties, die voor Carty, een Canadese van Caribische afkomst, en Mohanty, een Indiase, persoonlijk en politiek zijn, werden genegeerd.)
Vind je geschiedenis op één plek: schrijf je in voor de wekelijkse TIME History nieuwsbrief
Zo ontwikkelden zwarte feministische geleerden-activisten, van wie een aantal ook LGBTQ was, in de jaren zeventig theoretische kaders om als model te dienen voor andere vrouwen van kleur, om de definitie en reikwijdte van het feminisme te verbreden. In de laatste decennia van de 20e en het eerste decennium van de 21e eeuw publiceerden gekleurde vrouwen veel baanbrekend werk dat deze dynamiek belichtte. Daarmee legden zij de in elkaar grijpende systemen bloot die het leven van vrouwen bepalen.
De theorie van die systemen werd bekend als intersectionaliteit, een term die populair werd gemaakt door hoogleraar rechten Kimberlé Crenshaw. In haar artikel “Mapping the Margins” uit 1991 legde zij uit hoe mensen die “zowel vrouw als gekleurd” zijn, worden gemarginaliseerd door “discoursen die zijn gevormd om te reageren op de een of de ander,” in plaats van op beide.
“Ieder van ons leeft complexe levens die veel jongleren vereisen om te overleven,” zeiden Carty en Mohanty in een e-mail. “Wat dat betekent, is dat we eigenlijk leven op de kruispunten van overlappende systemen van voorrecht en onderdrukking.”
Om een voorbeeld te nemen, leggen ze uit, denk aan een Afro-Amerikaanse LGBT-vrouw en een heteroseksuele blanke vrouw die allebei arbeidersklasse zijn. Ze “ervaren niet dezelfde niveaus van discriminatie, zelfs als ze binnen dezelfde structuren werken die hen als arm kunnen bestempelen”, leggen Carty en Mohanty uit, omdat de een homofobie en racisme tegelijkertijd kan ervaren. Terwijl de ander discriminatie op grond van geslacht of klasse kan ervaren, “zal haar blankheid haar altijd beschermen en isoleren van racisme.”
Niet erkennen van deze complexiteit, zo stellen geleerden van intersectionaliteit, is niet erkennen van de werkelijkheid.
Marie Anna Jaimes Guerrero benadrukt op aangrijpende wijze het belang van intersectionaliteit of “indigenismen” voor Amerikaanse inheemse vrouwen in een essay in Mohanty’s boek Feminist Genealogies, Colonial Legacies, Democratic Futures. “Elk feminisme dat zich niet bezighoudt met landrechten, soevereiniteit en het systematisch uitwissen door de staat van de culturele gebruiken van inheemse volken,” stelt Guerrero, “is beperkt in visie en uitsluitend in de praktijk. Het FFW videoarchief en het bijbehorende boek, Feminist Freedom Warriors: Genealogies, Justice, Politics, and Hope, geven een chronologisch overzicht van het decennialange activisme van wetenschappers voor een breder en inclusiever feminisme – en dat omvat ook vrouwengeschiedenis. “Genealogieën zijn belangrijk,” zeggen de oprichters van FFW, “omdat we gevormd worden door onze geschiedenis en onze context.” Maar ze zijn ook gemotiveerd, zeggen ze, door het verlenen van een dienst aan die feministen van de toekomst.
“De kern van intersectionaliteit dan,” zeggen ze, “is het leren inzien dat alle vrouwen niet dezelfde niveaus van discriminatie delen, alleen omdat ze vrouw zijn.” FWW is hun “diepe toewijding aan gender rechtvaardigheid in al zijn intersectionele complexiteit.”
Correctie, 29 maart
De oorspronkelijke versie van dit verhaal bevatte een fotobijschrift dat de naam van de fotograaf verkeerd vermeldde. Het is Kim Powell, niet Taveeshi Singh.
Historici’ perspectieven op hoe het verleden het heden informeert
Arica L. Coleman is een wetenschapper van de Amerikaanse geschiedenis en de auteur van That the Blood Stay Pure: African Americans, Native Americans and the Predicament of Race and Identity in Virginia en voormalig voorzitter van het Committee on the Status of African American, Latino/a, Asian American, and Native American (ALANA) Historians and ALANA Histories bij de Organization of American Historians.
Contact ons op [email protected].